Komisja Historii Nauki PAU

Commission on the History of Science, Polish Academy of Arts and Sciences

Komisja została utworzona w 1998 r. z inicjatywy Wydziału III; czynną w tym rolę odegrał fizyk, czł. PAU Andrzej Białas (ówcześnie dyrektor Wydziału III, a później Prezes PAU w latach 2000–2018). Jej organizatorem i pierwszym przewodniczącym był fizyk czł. PAU Adam Strzałkowski (do 2006), następnie matematyk czł. PAU Andrzej Pelczar (2006–2010), geolog czł. PAU Stefan Witold Alexandrowicz (2010–2014), filozof, logik i prawnik czł. PAU Jan Woleński (2014–2018), a po nim fizyk, historyk i filozof nauki, czł. koresp. International Academy of the History of Science Michał Kokowski.

Komisja trafiła na podatny grunt, bowiem w obrębie PAU już wcześniej było duże zainteresowanie historią organizacji nauki (prace: Julian Dybiec, Polska Akademia Umiejętności 1872–1952 (1993); Piotr Hübner, Siła przeciw rozumowi (1994); Danuta Rederowa, Z dziejów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (1998); Jan Piskurewicz, Prima inter pares (1998) i in.), i sylwetkami uczonych (kilka sesji naukowych oraz wystaw poświęconych uczonym i pierwszych dwóch tomów w serii „W służbie nauki”, tomy 1–2 (1998), dotąd wydano ich 29).

Zadaniem Komisji jest:

• inicjowanie i stymulowanie badań nad historią poszczególnych dyscyplin naukowych zarówno przez ich przedstawicieli, jak i przez historyków i historyków nauki z wykorzystaniem materiału źródłowego zgromadzonego w specjalistycznych archiwach naukowych, w tym Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie;
• badanie i promowanie wybitnych osiągnięć nauki polskiej i krajów Europy Środkowej-Wschodniej;
• propagowanie idei międzynarodowego dialogu na gruncie historii nauki (kontynuacja tradycji zapoczątkowanej przez Samuela Dicksteina (1851–1939), Ludwika Birkenmajera (1855–1929) oraz Władysława Natansona (1864–1937), członków AU / PAU, autorów idei międzywydziałowej komisji historii nauki AU już w końcu XIX w.);
  analizowanie problematyki metodologii historiografii nauki;
• promowanie idei rzetelnego cytowania publikacji (niedyskryminowania żadnych autorów) i unowocześniania czasopism z historii nauki i nauk pokrewnych (korzystanie z DOI, ORCID, trybu otwartego darmowego dostępu, mediów społecznościowych oraz repozytoriów; indeksacja czasopism m.in. w International DOI Foundation, Crossref, Scopus, Web of Science, Directory of Open Access Journals, SherpaROmeo).

Komisja nawiązuje do działalności poprzednich komisji Akademii Umiejętności / Polskiej Akademii Umiejętności (zob. R. Majkowska 2003; A. Strzałkowski i in. 2003; M. Kokowski 2019), takich jak:

• Komisja Badań w Zakresie Historii Literatury i Oświaty w Polsce AU / PAU (powstała w maju 1875 jako sekcja filologiczno-literacka Komisji Bibliograficznej Wydziału Filologicznego AU (działającej w latach 1872–1887); samodzielność uzyskała w listopadzie 1875 i funkcjonowała do 1952);
• Komisja wydania krytycznego biografii i dzieł Kopernika AU (XIX/XX);
• Komisja Bibliograficzna Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego AU (1900–1904; sekcja Komisji Bibliograficznej AU);
• Komisja Historii oraz Bibliografii Nauk Matematycznych i Przyrodniczych AU (1904–1909; sekcja Komisji Bibliograficznej AU);
• Komisja Bibliografii Nauk Matematycznych i Przyrodniczych AU (1909–1918);
• Komisja Historii Nauk Matematyczno-Przyrodniczych AU / PAU (1909–1932);
• Komisja Historii Medycyny i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych PAU (1932–1952);
• Komisja Klasyków Przyrodoznawstwa i Medycyny PAU (1946–1952).

Komisja organizuje comiesięczne posiedzenia z referatami i dyskusją, zob. Archiwum Wydarzeń PAU; Platforma Wymiany-Naukowej PAU – KHN PAU (lista referatów publikowana jest w corocznych sprawozdaniach z działalności Komisji, patrz poniżej).

Ponadto Komisja systematycznie organizuje lub współorganizuje konferencje naukowe – zob. spis wydarzeń.

Finalnym rezultatem działalności Komisji są publikacje, które ukazują się

w seriach:

• „Komisja Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności. Monografie”, tomy 1 (2000) – 23 (2016),
• „Studia i Materiały do dziejów Polskiej Akademii Umiejętności”, tomy I (2002) – VI (2010),

w czasopiśmie „Studia Historiae Scientiarum”, od tomu 15 (2016);

• wcześniejsze nazwy: „Prace Komisji Historii Nauki PAU”, tomy 9 (2009) – 14 (2015); „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności”, tomy 1 (1999) – 8 (2007);
• poprzednikiem tego czasopisma były „Prace Komisji Historii Medycyny i Nauk Przyrodniczo-Matematycznych”:
  t. 1 (1939); t. 2, z. 3.1–3.2 (1949); z. 3.3 (1950); z. 4.1–4.2 (1952); z. 3.4 (1953; wyd. po zawieszeniu działalności PAU w 1952 r.).

Czasopismo „Studia Historiae Scientiarum” jest indeksowane m.in. w International DOI Foundation, Crossref, Scopus, DOAJ, ERIH+, ICI Master List, MIAR: Information Matrix for the Analysis of Journals oraz EBSCO.

Rozpowszechniane jest ono w trybie diamentowego otwartego dostępu, tzn. darmowego dostępu bez embarga czasowego zarówno dla czytelników, jak i autorów.

Ukazują się w nim artykuły publikowane po polsku lub angielsku (w tym coroczne sprawodzania z działalności Komisji)
– zob. Indeks autorów / Author Index; Indeks tematyczny / Thematic Index.

Uwaga
Indeksy te zawierają artykuły opublikowane w czasopismach:

• „Studia Historiae Scientiarum”, które ukazuje się począwszy od t. 15 (2016);
• „Prace Komisji Historii Nauki PAU”, t. 9 (2009) – 14 (2015);
• „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności”, t. 1 (1999) – 8 (2007);
• „Prace Komisji Historii Medycyny i Nauk Przyrodniczo-Matematycznych. Polska Akademia Umiejętności”, t. 1 (1939); t.2, z. 3.1–3.2 (1949); z. 3.3 (1950); z. 4.1–4.2 (1952); z. 3.4 (1953).

Redaktorem naczelnym czasopisma jest Michał Kokowski.

Przejdź do strony internetowej czasopisma „Studia Historiae Scientiarum” (z darmowym dostępem do wszystkich tomów czasopisma od 2015 r.), zobacz też archiwalną stronę czasopisma (z darmowym dostępem do wszystkich tomów czasopisma od 1999 r.).

Komisja współpracuje z instytucjami krajowymi, zagranicznymi oraz międzynarodowymi, takimi jak np.:

• Archiwum Nauki PAN i PAU;
• Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów PAN;
• Komitet Historii Nauki i Techniki PAN;
• European Society for the History of Science;
• International Academy of the History of Science.

Członkowie Komisji