Biblioteka Polska w Paryżu
Biblioteka Polska w Paryżu, powołana w 1838 r. przez członków Wielkiej Emigracji, otwarta w 1839 r., od 1854 r. mieszcząca się w budynku przy 6, Quai d’Orléans. Na mocy umowy zawartej w 1893 r. między Towarzystwem Historyczno-Literackim a Akademią Umiejętności przeszła na własność tej ostatniej. AU przejęła budynek i zbiory, tworząc równocześnie przy BPP Stację Naukową a działalność THL z przyczyn naturalnych całkowicie wygasła. Wielką rolę odegrali w dziejach Biblioteki kolejno: ks. Adam Jerzy Czartoryski, jego syn ks. Władysław Czartoryski, Władysław Mickiewicz (syn Adama) i Franciszek Pułaski.
Powstała w 1951 r. Polska Akademia Nauk przejęła majątek PAU, roszcząc sobie również prawo do BPP. Rozpoczęły się rozprawy sądowe, ostatecznie zakończone wyrokiem Sądu Apelacyjnego m. Paryża z 8 lipca 1959 r., w którym nie uznano PAN za sukcesora PAU. Budynek i zbiory Biblioteki zostały przejęte na rzecz skarbu państwa francuskiego i wydzierżawione powołanemu na nowo w 1946 r. THL. Bibliotekę finansowo wspierały m.in. Fundacja Alfreda Jurzykowskiego, Kongres Polonii Amerykańskiej, Fundacja Barbary Piaseckiej-Johnson, Fundacja z Brzezia Lanckorońskich, Fundacja Zygmunta Zaleskiego oraz szereg osób prywatnych.
Z inicjatywy Prezesa THL Kazimierza Piotra Zaleskiego przeprowadzono w latach 2000–2004 generalny remont gmachu Biblioteki. Od uroczystego otwarcia w październiku 2004 rozpoczął się nowy etap działalność BPP jak i wzajemnych kontaktów THL i PAU. PAU przyjęła na siebie obowiązek współfinansowania Biblioteki (ze środków przyznawanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki). Wspiera także pracę merytoryczną: w l.2004 – 2011 wysyłając wysoko kwalifikowanych pracowników merytorycznych, a obecnie wnioskując i realizując projekty badawcze skierowane na inwentaryzację, katalogowanie, opracowywanie i digitalizację zbiorów BPP. Wykaz projektów http://pau.krakow.pl/index.php/pl/dzialalnosc/projekty-badawcze. Zbiory Specjalne BPP (kolekcje malarstwa, rzeźby, rysunków, grafik i fotografii) są publikowane na portalu PAUart http://www.pauart.pl/app/browse?q=~(facets~(folders~(~%27biblioteka_w_paryzu))).
W 2014 r. PAU i THL podjęły pod przewodnictwem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego prace nad utworzeniem nowej instytucji pod nazwą „Instytut Biblioteka Polska w Paryżu”, który przejąłby finansowanie i prowadzenie BPP. Instytut został powołany 9 października 2023. Obecnie w toku są prace nad przekazaniem w depozyt budynku, wyposażenia i zbiorów.
Początkiem kolekcji Biblioteki były pamiątki rodzinne uchodźców, ocalone przez lata wojny i lata tułaczki książki z prywatnych zbiorów oraz dokumenty dotyczące wydarzeń im współczesnych. Bogate zbiory obejmują okres od pierwszej połowy XV w. do czasów współczesnych. Przechowywane są cenne starodruki oraz druki i dokumenty dotyczące polskich powstań narodowych XIX w., działalności instytucji, organizacji i towarzystw emigracyjnych, jak i polskich czasopism emigracyjnych. Częścią zbiorów jest spuścizna po Adamie Mickiewiczu ofiarowana przez jego syna, Władysława a także pamiątki po Fryderyku Chopinie. BPP to także zbiory sztuki: obrazy, akwarele, grafiki, m.in. Teofila Kwiatkowskiego, Olgi Boznańskiej, Leona Wyczółkowskiego, Józefa Czapskiego, Jana Piotra Norblina, Romeyna de Hooghe’a, Honoré’a Daumiera, Eugène’a Delacroix, Horace’a Verneta, rzeźby Bolesława Biegasa, Xawerego Dunikowskiego, Edwarda Wittiga. Wiele zgromadzonych dzieł to ofiarowane Bibliotece spuścizny i zbiory emigrantów i instytucji emigracyjnych. Gromadząc materiały dotyczące historii, kultury i sztuki polskiej, literatury i historii literatury, historii polskiego wychodźstwa i emigracji, BPP dokumentuje także współczesne życie Polaków poza ojczyzną, ich funkcjonowanie w realiach politycznych i społecznych krajów zamieszkania, stosunki polsko-francuskie, obecność Polski w zjednoczonej Europie.
Biblioteka jest bogatym warsztatem badawczym do dziejów Wielkiej Emigracji i późniejszych fal emigracyjnych, do dziejów literatury, sztuki i kultury polskiej w XIX i XX w.
Strona internetowa Instytutu Biblioteka Polska w Paryżu: https://ibpp.eu/