Statut i Regulamin w wersji PDF
STATUT
POLSKIEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI
(tekst jednolity uwzględniający wszystkie dotychczasowe zmiany Statutu, w tym uchwaloną w czerwcu 2016)
§ 1
Akademia Umiejętności w Krakowie, która w roku 1872 powstała z Towarzystwa Naukowego Krakowskiego założonego w roku 1815, nosi od chwili odrodzenia Państwa Polskiego nazwę: Polska Akademia Umiejętności (w skrócie: PAU).
§ 2
Polska Akademia Umiejętności jest instytucją powołaną do pielęgnowania nauki i kultury. Jako instytucja narodowa użyteczności publicznej, pozostaje pod opieką Władz Państwa, w szczególności zaś pod protektoratem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 3
Polska Akademia Umiejętności ma charakter osoby prawnej; przysługuje jej samorząd w granicach niniejszego Statutu.
§ 4
Siedzibą Polskiej Akademii Umiejętności jest Kraków.
PAU może tworzyć stacje naukowe i Komisje w innych miejscowościach Rzeczypospolitej Polskiej lub poza jej granicami. Do założenia stacji naukowej poza granicami państwa potrzebna jest zgoda Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 5
Polska Akademia Umiejętności ma za zadanie: twórczą pracę w Polsce popierać i ułatwiać, do pracy tej zachęcać, o ile możności ją zespalać i łączyć, gdy potrzeba, nią kierować, o ile podobna, ją nagradzać.
W szczególności:
1) ma za zadanie owoce polskiej pracy twórczej utrwalać, zabezpieczać i chronić oraz nauce i kulturze powszechnej uprzystępniać tudzież utrzymywać ich łączność ze światem zagranicznym;
2) w porozumieniu z polskimi towarzystwami i instytucjami naukowymi i kulturalnymi, i przy ich współpracy ma obowiązek: rozpoczynać, organizować i wieść przedsięwzięcia naukowe i kulturalne, które winny być dokonane wspólnymi siłami polskich uczonych i twórców kultury;
3) w sprawach mających związek z nauką i kulturą, ilekroć w ich interesie uzna za właściwe, ma obowiązek występować wobec Władz Państwa z postulatami, uwagami lub życzeniami albo też wobec społeczeństwa publicznie podnosić swój głos.
§ 6
Polska Akademia Umiejętności składa się z sześciu Wydziałów:
I. Wydziału Filologicznego,
II. Wydziału Historyczno-Filozoficznego,
III. Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych,
IV. Wydziału Przyrodniczego,
V. Wydziału Lekarskiego,
VI. Wydziału Twórczości Artystycznej.
Przedmiotem prac Wydziału Filologicznego są nauki filologiczne, językoznawstwo, literaturoznawstwo i historia sztuki.
Przedmiotem prac Wydziału Historyczno-Filozoficznego są nauki prawne, polityczne, społeczne, filozoficzne oraz wszystkie gałęzie historii, z wyjątkiem historii sztuki.
Przedmiotem prac Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych są nauki matematyczne, fizyczne, chemiczne i techniczne.
Przedmiotem prac Wydziału Przyrodniczego są nauki biologiczne, nauki o Ziemi, nauki rolnicze i leśne.
Przedmiotem prac Wydziału Lekarskiego są nauki medyczne.
Przedmiotem prac Wydziału Twórczości Artystycznej jest twórczość artystyczna.
§ 7
Walne Zgromadzenie jest naczelną władzą Polskiej Akademii Umiejętności.
Do jego kompetencji należy:
• wyrażanie zgody na rozporządzanie majątkiem nieruchomym PAU,
• zatwierdzanie zamknięć rachunkowych,
• ustanawianie lub zwijanie zakładów i stacji naukowych PAU,
• uchwalanie ogólnego regulaminu,
• rozstrzyganie o pracach naukowych, które cała PAU ma przedsiębrać, i o udziale jej w pracach, do których ma przystąpić łącznie z innymi instytucjami naukowymi,
• przyjmowanie i zatwierdzanie sprawozdań Zarządu z czynności PAU,
• wybór Prezesa, dwóch Wiceprezesów, z których jeden musi być wybrany spośród członków zamieszkałych w Warszawie, Sekretarza Generalnego, Delegata Walnego Zgromadzenia oraz Komisji Rewizyjnej w trzyosobowym składzie,
• wybór członków PAU,
• przyznawanie godności członków honorowych,
• sprawy, które przedstawione mu zostaną przez Zarząd lub Radę PAU.
Wydziały mogą przedstawiać wnioski Walnemu Zgromadzeniu, jeżeli je przedstawiły na piśmie Zarządowi, przynajmniej na cztery tygodnie przed datą Walnego Zgromadzenia, na którym wniosek ma być rozważany.
Wnioski członków mogą być przedstawione Walnemu Zgromadzeniu, jeżeli zostały podpisane przynajmniej przez trzech członków krajowych i przedstawione Zarządowi najmniej na cztery tygodnie przed datą Walnego Zgromadzenia.
W Walnych Zgromadzeniach uczestniczyć, przemawiać i głosować mogą członkowie PAU. Poza nimi mogą uczestniczyć i zabierać głos jedynie goście zaproszeni przez Zarząd.
Corocznie odbywają się przynajmniej dwa Walne Zgromadzenia: wiosenne i letnie; ich terminy ustanawia Zarząd, który zawiadamia o nich zawczasu wszystkich członków.
Uchwały Walnego Zgromadzenia mogą zapadać korespondencyjnie w pisemnym głosowaniu, z zachowaniem tajności, tam gdzie jest ona wymagana.
Do ważności uchwał Walnego Zgromadzenia potrzebne jest uczestnictwo przynajmniej 2/5 członków krajowych (z zastrzeżeniem warunków §§ 30 i 31 niniejszego Statutu).
§ 8
Posiedzenie uroczyste publiczne, poświęcone sprawozdaniu z czynności PAU i uzupełnione odczytem, odbywa się w terminie ustanowionym zawczasu przez Zarząd przynajmniej raz w roku.
§ 9
Wydziały PAU odbywają posiedzenia naukowe. Przedmiotem tych posiedzeń są prace i sprawozdania, w których przedstawiane są wyniki oryginalnych badań naukowych, prezentacje twórczości artystycznej lub opracowania przeglądowe.
Uczestniczyć w posiedzeniach naukowych mogą wszyscy członkowie PAU, a także, jako goście, osoby nienależące do PAU.
Członkowie mogą przedstawiać osobiście prace, których są autorami lub współautorami. Prace osób niebędących członkami PAU mogą przedstawiać członkowie PAU bądź też one same; w tym drugim przypadku wystąpienia powinny być poprzedzone wprowadzeniem przez członka PAU.
§ 10
Wydziały PAU odbywają, prócz naukowych i artystycznych, posiedzenia administracyjne.
Posiedzenia administracyjne Wydziału, zwoływane przez Dyrektora, są poświęcone sprawom bezpośrednio związanym z naukową lub artystyczną działalnością Wydziału, jego Komisji i Komitetów, jak np. przyjmowanie przedstawionych prac do publikacji, sprawozdania Sekretarzy, sprawozdania Komisji, konkursy, nagrody, organizacja przedsięwzięć oraz stosunki z innymi instytucjami w zakresie czynności Wydziału.
Do kompetencji posiedzeń administracyjnych Wydziałów należą też sprawy finansowe i budżetowe, wybory kandydatów na członków, Dyrektora, Wicedyrektora, Sekretarzy, wszystkie inne wybory i nominacje oraz inne sprawy administracyjne, według uznania Dyrektora, wymagające rozpoznania i decyzji Wydziału.
W posiedzeniach administracyjnych Wydziałów mogą brać udział, przemawiać i głosować wszyscy członkowie Wydziału.
§ 11
Terminy i miejsca posiedzeń naukowych i administracyjnych określają zwyczaje Wydziałów lub ich regulaminy.
§ 12
Wydziały, w zakresie swoich czynności, mogą powoływać Komisje i Komitety stałe lub czasowe do badań i zadań specjalnych.
Do zadań interdyscyplinarnych mogą być również powoływane Komisje i Komitety międzywydziałowe.
Komisje składają się z członków PAU, którzy do nich przystąpili, oraz członków Komisji, wybranych przez Wydział spośród osób nienależących do PAU.
Członkowie Komisji powoływani są na okres jednej kadencji, po upływie której mogą być powołani ponownie.
Komisje i Komitety międzywydziałowe, a także ich skład oraz władze zatwierdza Rada PAU.
§ 13
Językiem urzędowym czynności PAU jest język polski. Dla zagranicznych uczonych PAU wydaje sprawozdania w języku angielskim lub w innym języku kongresowym. Przyjmuje się następujące nazwy PAU w tych językach:
Polish Academy of Arts and Sciences,
Académie Polonaise des Sciences et des Lettres,
Polnische Akademie der Wissenschaften und Künste.
§ 14
Polska Akademia Umiejętności składa się z:
członków krajowych, w tym:
a) członków czynnych krajowych (zwanych również w Statucie i Regulaminie członkami czynnymi),
b) członków korespondentów krajowych (zwanych również w Statucie i Regulaminie członkami korespondentami),
członków zagranicznych.
Liczba członków Wydziałów I – V nie może przekraczać:
27 członków czynnych,
41 członków zagranicznych.
Liczbę członków korespondentów tych Wydziałów ustala się następująco: jeżeli ich liczba nie przekracza 34, Wydział ma prawo uzupełnić ją do 36; jeżeli przekracza 34, Wydział ma prawo wybrać dwóch nowych członków korespondentów.
Liczba członków Wydziału VI nie może przekraczać:
40 członków czynnych,
40 członków zagranicznych.
W Wydziale VI nie ma członków korespondentów.
Krajowymi członkami czynnymi lub korespondentami mogą być wybitni uczeni i artyści oraz wyjątkowo inne osoby, których twórczość przyniosła chlubę Narodowi Polskiemu; muszą oni posiadać obywatelstwo polskie.
Zagranicznymi członkami PAU mogą być znakomici uczeni i twórcy mieszkający za granicą, o ile są obywatelami państwa innego niż Polska.
Członek krajowy, który przestał być obywatelem polskim, staje się członkiem zagranicznym.
§ 15
Członkowie krajowi uczestniczą w Walnych Zgromadzeniach, w posiedzeniach naukowych wszystkich Wydziałów i Komisji, w posiedzeniach administracyjnych własnego Wydziału, mają prawo czynnego i biernego wyboru na istniejące w PAU godności, z zastrzeżeniem §21. Przyjmując wybór na członka, zobowiązują się do udziału w pracach i czynnościach PAU oraz do popierania jej dążeń i zamiarów.
Członkowie zagraniczni mają wszystkie prawa członków korespondentów krajowych. W szczególności mają prawo udziału w Walnych Zgromadzeniach, w posiedzeniach naukowych wszystkich Wydziałów i Komisji oraz w posiedzeniach administracyjnych własnego Wydziału. Gdy są obecni na posiedzeniu, mają prawo głosowania, nie wchodząc do obligatoryjnego quorum.
§ 16
Wydziały wybierają kandydatów na członków PAU w sposób następujący:
Zgłoszenie kandydata na członka czynnego musi być podpisane przynajmniej przez trzech członków czynnych danego Wydziału. Zgłoszenie kandydata na członka korespondenta lub członka zagranicznego musi być podpisane przez przynajmniej pięciu członków krajowych Wydziału, w tym przynajmniej trzech członków czynnych.
Kandydatów na członków PAU należy zgłaszać w terminie do 15 listopada każdego roku.
Członek krajowy może zgłosić najwyżej po dwóch kandydatów na członków korespondentów, członków czynnych i członków zagranicznych.
O wniesionych w terminie propozycjach Sekretarz Wydziału zawiadamia należących do Wydziału członków krajowych. Na posiedzeniu administracyjnym Wydziału, poprzedzającym Walne Zgromadzenie wiosenne, odbywa się tajne głosowanie.
Do ważności wyboru, potrzebne jest oddanie głosów przez przynajmniej połowę należących do Wydziału członków krajowych i większość głosów, wynosząca przynajmniej 3/4 liczby głosów oddanych.
Wybory mogą być przeprowadzone w trybie korespondencyjnym, z zachowaniem tajności głosowania.
§ 17
Osobom, których zasługi dla Polski budzą powszechne uznanie, Walne Zgromadzenie większością 2/3 głosów oddanych nadawać może godność członków honorowych PAU. Członkostwo honorowe nie jest związane z pojedynczym Wydziałem.
Zgłoszenie kandydata na członka honorowego musi zostać podpisane przez przynajmniej sześciu członków czynnych.
Wybór członka honorowego nie podlega procedurze wydziałowej.
§ 18
Wyboru członków dokonuje Walne Zgromadzenie.
Na Walnym Zgromadzeniu wiosennym wybrani przez Wydziały kandydaci przedstawiani są przez Sekretarzy Wydziałów lub wyznaczonych członków Wydziałów.
Następne Walne Zgromadzenie głosuje propozycje Wydziałów. Do wyboru potrzebna jest większość, wynosząca przynajmniej 2/3 głosów oddanych. Głosowanie jest tajne.
Wybór członka zagranicznego wymaga zatwierdzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Nazwiska wybranych członków krajowych oraz zatwierdzonych członków zagranicznych są podawane do wiadomości powszechnej na posiedzeniu uroczystym publicznym.
§ 19
Zarząd PAU składa się z Prezesa, dwóch Wiceprezesów (w tym Wiceprezesa mieszkającego w Warszawie), Sekretarza Generalnego i Delegata Walnego Zgromadzenia.
Zarząd prowadzi sprawy PAU, kieruje jej stosunkami zewnętrznymi, przygotowuje obrady Walnego Zgromadzenia i wykonuje jego postanowienia, uchwala preliminarz budżetowy, dysponuje funduszem zapasowym, czuwa nad działalnością i czynnościami wszystkich Komisji, Komitetów i Stacji PAU; nie wkraczając w naukowe atrybucje Wydziałów, dopomaga ich pracy ze stanowiska administracyjnego i finansowego, rozstrzyga w ogóle o wszystkich sprawach, prócz tych, które oddaje do decyzji Wydziałom lub przedstawia Walnemu Zgromadzeniu.
Rada PAU składa się z Zarządu, Dyrektorów, Wicedyrektorów i Sekretarzy Wydziałów, Pełnomocnika Generalnego i Pełnomocników Specjalnych ds. współpracy międzynarodowej oraz Dyrektora Biblioteki Naukowej PAU i PAN.
Rada PAU doradza Zarządowi i opiniuje jego najistotniejsze decyzje, przyznaje nagrody i wyróżnienia, przyjmuje fundacje, zapisy i darowizny.
§ 20
Prezesa Polskiej Akademii Umiejętności wybiera Walne Zgromadzenie na trzy lata spośród członków czynnych, w tajnym głosowaniu, bezwzględną większością głosów.
Wiceprezesów PAU wybiera Walne Zgromadzenie na trzy lata spośród członków czynnych (z zachowaniem przepisu § 7), bezwzględną większością głosów, w głosowaniu tajnym.
Sekretarza Generalnego PAU wybiera Walne Zgromadzenie na trzy lata spośród członków czynnych, bezwzględną większością głosów, w głosowaniu tajnym.
Wybór Prezesa, Wiceprezesów i Sekretarza Generalnego wymaga zatwierdzenia Prezydenta RP.
Delegata Walnego Zgromadzenia do Zarządu wybiera Walne Zgromadzenie spośród członków krajowych na trzy lata, bezwzględną większością głosów, w głosowaniu tajnym.
Komisję Rewizyjną wybiera Walne Zgromadzenie spośród członków krajowych na trzy lata, bezwzględną większością głosów, w głosowaniu tajnym.
§ 21
Prezes Polskiej Akademii Umiejętności reprezentuje ją na zewnątrz, przewodniczy Walnym Zgromadzeniom oraz posiedzeniom Zarządu i Rady PAU, czuwa nad porządkiem i zachowaniem Statutu we wszystkich czynnościach PAU.
Prezesa PAU zastępują Wiceprezesi, w zakresie przekazanym przez Prezesa. W razie gdyby Prezes nie mógł pełnić funkcji, zastępować go będą Wiceprezesi w kolejności ustalonej przez Zarząd PAU.
Prezes może udzielić Sekretarzowi Generalnemu bądź innej osobie pełnomocnictwa do reprezentowania PAU na zewnątrz, w zakresie oznaczonym w pełnomocnictwie, w tym również w sprawach finansowych lub majątkowych. Jeżeli z pełnomocnictwa nie wynika inaczej, pełnomocnik może, w zakresie swego umocowania, udzielać dalszego pełnomocnictwa innym osobom.
W razie potrzeby Zarząd z Radą PAU mogą powołać na zastępcę Wiceprezesa jednego z Dyrektorów Wydziałów.
Sekretarz Generalny kieruje tokiem wszystkich spraw administracyjnych i finansowych PAU oraz nadzoruje Biuro. Sekretarz Generalny przygotowuje porządek obrad Zarządu i Rady, wykonuje ich uchwały, przygotowuje sprawozdania z czynności oraz protokoły Walnych Zgromadzeń i posiedzeń Zarządu i Rady. Z pomocą dyrektora biura i głównego księgowego sporządza plany rzeczowo-finansowe oraz sprawozdania z wykonania tych planów.
Sekretarzowi Generalnemu podlegają wszyscy urzędnicy i pracownicy PAU.
Delegat Walnego Zgromadzenia do Zarządu zastępuje Sekretarza Generalnego w razie potrzeby i pomaga mu w pełnieniu obowiązków.
Komisja Rewizyjna dokonuje wyboru biegłego rewidenta, przeprowadza kontrolę finansową i przedkłada swoje sprawozdanie wraz z opinią biegłego rewidenta Walnemu Zgromadzeniu, które orzeka o udzieleniu Zarządowi absolutorium.
§ 22
Dyrektorzy przewodniczą posiedzeniom Wydziałów i czuwają nad całością ich naukowych i administracyjnych czynności.
Zastępcami Dyrektorów są Wicedyrektorzy.
Każdy Wydział wybiera Dyrektora i Wicedyrektora na trzy lata spośród swoich członków krajowych, bezwzględną większością głosów, w głosowaniu tajnym.
Do wyboru Dyrektora i Wicedyrektora Wydziału wymagane jest oddanie głosów przez przynajmniej 2/5 członków krajowych. Wybory mogą być przeprowadzone w trybie korespondencyjnym.
§ 23
Każdy Wydział wybiera na trzy lata Sekretarza lub, jeżeli uzna za potrzebne, dwóch Sekretarzy, z grona swoich członków krajowych, bezwzględną większością głosów, w głosowaniu tajnym.
Do wyboru Sekretarza (Sekretarzy) Wydziału wymagane jest oddanie głosów przez przynajmniej 2/5 członków krajowych.
Wybory mogą być przeprowadzone w trybie korespondencyjnym.
Do obowiązków Sekretarzy należy przygotowywanie rocznych planów finansowych Wydziału oraz stałych Komisji Wydziałowych, czuwanie nad właściwym poziomem wydawnictw Wydziału, w tym proponowanie recenzentów, dostarczanie do Kancelarii PAU sprawozdań z czynności Wydziałów i sprawozdań stałych Komisji Wydziałowych.
§ 24
Komisja wybiera swego Przewodniczącego większością bezwzględną spośród należących do niej członków krajowych PAU lub – w przypadkach wyjątkowych – spośród innych członków Komisji. W tej sytuacji wybór podlega zatwierdzeniu przez Zarząd Wydziału, a w przypadku Komisji międzywydziałowych – przez Radę PAU.
Jednego lub dwóch zastępców Przewodniczącego oraz Sekretarza Komisja wybiera większością bezwzględną spośród swych wszystkich członków.
Okres czynności Przewodniczących Komisji, ich Zastępców oraz Sekretarzy Komisji trwa trzy lata.
W miastach polskich, w których mieszka odpowiednia liczba członków PAU, mogą być tworzone Komisje lub oddziały Komisji. Wybory władz oddziału Komisji odbywają się analogicznie jak wybory władz Komisji.
§ 25
Majątek PAU składa się:
a) z ruchomości i nieruchomości przeznaczonych na ogólne jej cele,
b) z majątku przeznaczonego na cele specjalne, którego używa się w myśl wskazówek ofiarodawcy.
§ 26
Dochody PAU przeznaczone na cele ogólne składają się:
a) z dochodów od jej majątku przeznaczonego na cele ogólne,
b) z przeznaczonych na ten cel środków państwowych,
c) z własnej działalności gospodarczej: wynajmu lokali, zbytu wydawnictw, usług wydawniczych i poligraficznych.
Wszelkie inne dochody PAU, o ile nie mają specjalnego przeznaczenia, wpływają do funduszu zapasowego.
§ 27
Wydatki PAU określa preliminarz, który corocznie uchwala Zarząd.
Fundusz zapasowy ustanawia Walne Zgromadzenie, a dysponuje nim Zarząd.
§ 28
Zarząd PAU składa Walnemu Zgromadzeniu roczne sprawozdania z wykonania planu rzeczowo-finansowego. Sprawozdania te będą corocznie ogłaszane drukiem.
§ 29
Gdyby w przyszłości Polska Akademia Umiejętności z jakiegokolwiek powodu rozwiązana być miała, w takim razie jej majątek przechodzi jako depozyt w ręce Rządu Polskiego, który nim nie może rozporządzać inaczej, jak tylko oddając go w ręce powołanej do życia przy współudziale ówczesnych członków Akademii analogicznej instytucji.
Wszystkie zobowiązania, związane ze specjalnymi funduszami, ciążące na Akademii, przechodzą tym samym na Rząd Polski czy też na instytucję powołaną do życia w miejsce Akademii.
§ 30
Wnioski o zmianę Statutu wychodzą od Zarządu albo od członków krajowych. Propozycje, uzasadnione i podpisane przez trzech członków krajowych, wnosić należy co najmniej na trzy miesiące przed letnim Walnym Zgromadzeniem. Zarząd może powoływać komisje do rozpatrzenia wniosków. Po zaopiniowaniu przez Radę Zarząd umieszcza sprawę zmian Statutu w porządku obrad Walnego Zgromadzenia
Zmiana Statutu wymaga uchwały Walnego Zgromadzenia, powziętej większością przynajmniej 2/3 głosów oddanych, przy udziale w głosowaniu przynajmniej połowy członków krajowych. Uchwała może być podjęta korespondencyjnie.
§ 31
Regulamin PAU uchwalany jest przez Walne Zgromadzenie z zachowaniem warunków § 30.