Komisje międzywydziałowe o charakterze interdyscyplinarnym

Komisje mają charakter międzywydziałowy, co oznacza, że interdyscyplinarna tematyka ich zainteresowania wykracza poza profil naukowy poszczególnych Wydziałów. Podlegają one bezpośrednio Radzie PAU. Są to Komisje: Historii Nauki, Zagrożeń Cywilizacyjnych, do Oceny Podręczników Szkolnych, Spraw Europejskich, Filozofii Nauk, do Badań Diaspory Polskiej, Przyrodniczo-Medyczna z siedzibą we Wrocławiu, Ergonomii, Zarządzania Kulturą i Mediami, Antropologiczna oraz Polska Grupa CIHEC (Commission Internationale d’Histoire Ecclésiastique Comparée).

Komisja Zagrożeń Cywilizacyjnych PAU

Komisja powstała w 1998 r. z inicjatywy Wydziału III (twórcą i przewodniczącym Komisji był prof. Andrzej Hrynkiewicz) i z niego czerpała inspiracje do działania, ma jednak charakter interdyscyplinarny i w jej skład wchodzą członkowie różnych Wydziałów PAU, od Wydziału Historyczno-Filozoficznego po Wydział Twórczości Artystycznej. Zagrożenia harmonijnego rozwoju ludzkości powinny być bowiem przedmiotem zainteresowań i badań nie tylko przedstawicieli nauk ścisłych i technicznych, biologii i medycyny, ale również historyków, filozofów, prawników, a nawet literatów i twórców z innych dziedzin kultury.

Zagrożenia kojarzą się ludziom z niewłaściwym wykorzystywaniem wyników badań naukowych oraz rozwojem technologii i działalności przemysłowej wrogich środowisku naturalnemu. Jednak niebezpieczeństwa dla przyszłości człowieka kryją się również w zmianach klimatycznych, wzroście zaludnienia i pojawianiu się nowych chorób. Groźne są ideologie, z których wynikają fundamentalizm, kłamstwo i nienawiść, będące głównymi przyczynami terroryzmu i wojen. Należy przy tym pamiętać, że w minionym stuleciu ludzkość osiągnęła zdolność do samozagłady.

Do wyników badań naukowych nie stosują się oceny etyczne. Kryterium ich wartości jest prawda. Zło tkwi w nas samych i ono powoduje wykorzystywanie wyników badań na szkodę ludzkości. W ślepą uliczkę wiodą pleniące się pseudonauki, które są zaprzeczeniem racjonalizmu, a wielu ludziom zastępują utraconą wiarę w wartość postępu naukowego. Trzeba ludzi przekonywać, że jedynie przez dalszy rozwój nauk można zapobiec skutkom powstających zagrożeń. Prawda naukowa i miłość bliźniego są to podstawowe czynniki stwarzające szansę harmonijnego rozwoju i przetrwania ludzkości.

Komisja omawiała powstające zagrożenia oraz rzetelnie informowała o ich przyczynach i o sposobach zapobiegania ich skutkom. Oprócz posiedzeń kameralnych, organizowała publiczne odczyty dla szerokich kręgów społeczeństwa, a także starała się dotrzeć do opinii publicznej za pośrednictwem środków masowej informacji: prasy, radia i telewizji. Komisja ma w swoim dorobku 7 tomów „Prac”.

Członkowie Komisji

Komisja Historii Nauki PAU

Komisja została utworzona w 1998 r. z inicjatywy Wydziału III. Jej organizatorem i pierwszym przewodniczącym był fizyk czł. PAU Adam Strzałkowski (do 2006), następnie matematyk czł. PAU Andrzej Pelczar, a po nim geolog czł. PAU Stefan Witold Alexandrowicz. Zadaniem Komisji jest stymulowanie badań nad historią poszczególnych dyscyplin naukowych przez ich przedstawicieli, a nie przez historyków, którzy nie są przygotowani do tego, aby wnikać w meritum wyspecjalizowanych dziedzin. Komisja trafiła na podatny grunt, bowiem w obrębie PAU już wcześniej było duże zainteresowanie i historią organizacji nauki (prace: Julian Dybiec, Polska Akademia Umiejętności 1872–1952; Piotr Hübner, Siła przeciw rozumowi; Danuta Rederowa, Z dziejów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego; Jan Piskurewicz, Prima inter pares i in.), i sylwetkami uczonych (kilka małych sesji naukowych oraz wystaw poświęconych uczonym i seria „W służbie nauki”). Komisja jest bardzo aktywna, organizuje comiesięczne posiedzenia z referatami i dyskusją, a nadto sesje naukowe. Owoce jej działania są publikowane w czasopiśmie „Studia Historiae Scientiarum” (wcześniejsza nazwa: „Prace Komisji Historii Nauki PAU”) oraz w seriach: „Monografie” i „Studia i Materiały do dziejów Polskiej Akademii Umiejętności”.

Przejdź do strony internetowej czasopisma „Studia Historiae Scientiarum”

Zobacz też archiwalną stronę tego czasopisma

Członkowie Komisji

Komisja PAU do Oceny Podręczników Szkolnych

W trosce o poziom podręczników szkolnych Zarząd PAU postanowił pod koniec 2000 r. powołać Komisję, złożoną ze specjalistów różnych przedmiotów nauczanych w szkołach, zwłaszcza średnich, która by całkowicie niezależnie opiniowała podręczniki (około 50 rocznie) wchodzące do użytku szkolnego. Zakładano, że działanie Komisji przyniesie duże korzyści społeczne. Już sam fakt istnienia tego typu suwerennego ciała powinien uczulać autorów i wydawców na poziom wprowadzanych do szkół podręczników. Prognozy sprawdziły się. Bieżąca działalność Komisji i wydawane przez nią „Prace” wzbudziły duże zainteresowanie. Na wniosek Komisji wręcza się na czerwcowym Walnym Zgromadzeniu PAU dyplomy wyróżniające autorów i wydawców najlepszych podręczników.

Przejdź do strony internetowej czasopisma:
„Opinie Edukacyjne Polskiej Akademii Umiejętności. Prace Komisji PAU do Oceny Podręczników Szkolnych”

Członkowie Komisji

Komisja Spraw Europejskich PAU

Komisja została utworzona w 2003 r. Jej pierwszym przewodniczącym był czł. PAU Prof. dr hab. Andrzej Pelczar (2003-2006). Od roku 2006 przewodniczącym Komisji jest czł. PAU Prof. dr hab. Michał Turała. W pierwszym okresie celem prac Komisji było prowadzenie dyskusji i kształtowanie opinii dotyczących zagadnień związanych z planowaną integracją Polski z Unią Europejską. Obecnie Komisja uczestniczy w debacie dotyczącej mechanizmów i efektów funkcjonowania Unii Europejskiej, zjawisk sprzyjających i przeciwdziałających procesom integracyjnym, prowadzonej tak w szerokim kontekście analizy globalnej światowej sytuacji społeczno-polityczno-gospodarczej jak i interesów państw członkowskich. W sposób szczególny zainteresowania Komisji koncentrują się na kwestiach dotyczących obserwowanych zmian w sferze kultury, dziedzictwa narodowego, tożsamości narodowej, a także szeroko rozumianej nauki, zarówno w jej wymiarze czysto poznawczym jak i aplikacyjnym, z uwzględnieniem problemów innowacji. Dyskusje te prowadzone są przy udziale zapraszanych krajowych i zagranicznych specjalistów reprezentujących zarówno środowisko naukowe, polityczne jak i społeczne. W ostatnich latach odbyło się ponad 60 roboczych posiedzeń Komisji z referatami, które w większości zostały opublikowane w 7 tomach prac Komisji. W związku z jubileuszami 5-lecia oraz 10-lecia przystąpienia Polski do UE Komisja, we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim, zorganizowano konferencje naukowe.

Członkowie Komisji

Komisja Filozofii Nauk PAU

Komisja powstała na mocy uchwały Rady PAU z 26 VI 2012 w wyniku połączenia dwóch dotychczasowych Komisji: Filozofii Nauk Przyrodniczych oraz „Fides et Ratio”. Pierwsza z nich, utworzona w 2005 r. z inicjatywy czł. PAU Jerzego Janika, była jego autorskim dziełem. Stawiała sobie za cel refleksję naukową na pograniczu filozofii oraz nauk wchodzących w skład Wydziałów III, IV i V PAU; opublikowała 5 tomów „Prac”. Wraz ze śmiercią jej twórcy i animatora (20 III 2012) utraciła rację bytu. Druga, utworzona w 2007 r. przez czł. PAU ks. Michała Hellera i grupę innych członków PAU, stawiała sobie za cel refleksję naukową nad myślą Jana Pawła II, w tym także zbadanie szeroko rozumianego kontekstu intelektualnego tej myśli we współczesnym Kościele i świecie. W przekonaniu założycieli Komisji bowiem myśl papieża-Polaka w odniesieniu do relacji wiara – rozum powinna w sposób istotny zapładniać intelektualnie świat dzisiejszy. Komisja „Fides et Ratio” ma w swoim dotychczasowym dorobku 2 zeszyty „Prac”. Komisja Filozofii Nauk, jako sukcesorka obu dotychczasowych Komisji, łączy założenia programowe ich obu.

Członkowie Komisji

Komisja PAU do Badań Diaspory Polskiej

Komisja została powołana do życia w grudniu 2007, z inicjatywy grupy badaczy zajmujących się różnymi kręgami polskiej emigracji, w znacznej części z dawnego Instytutu Badań Polonijnych UJ. Oni też stali się w głównej mierze członkami Komisji. W obecnej sytuacji rozproszenia pracowników tego Instytutu po różnych jednostkach uniwersyteckich, Komisja integruje ich badania. Odpowiada na zapotrzebowanie środowisk emigracyjnych, które szukają w PAU intelektualnego wsparcia, współpracując równocześnie z Oddziałem Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Krakowie.

W styczniu 2010 Rada PAU podjęła uchwałę i odpowiednie kroki organizacyjne w sprawie utworzenia przy PAU forum informacyjnego, które będzie monitorowało działalność polskich towarzystw naukowych na obczyźnie.

Członkowie Komisji

Komisja Ergonomii PAU

Komisja Ergonomii jako komisja międzywydziałowa PAU o charakterze interdyscyplinarnym została powołana w grudniu 2013, a ukonstytuowała się w lutym 2014. Ma zasięg ogólnopolski – skupia uczonych z całego kraju i praktycznie ze wszystkich dziedzin i dyscyplin, w myśl nauki stosowanej, kompleksowej, jaką jest ergonomia. Jej działalność jest kontynuacją tradycji i dorobku naukowego Komitetu Ergonomii PAN, działającego w latach 1974–2012.

Komisja działa w ramach unii z innymi organizacjami ergonomicznymi Krakowa (tj. Oddziałem Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego i Komisją Ergonomiczną Oddziału PAN w Krakowie) – organizowane są wspólne posiedzenia naukowe. Tradycją stały się także coroczne sympozja (i coroczna książka naukowa), wszystkie poświęcone aktualnym problemom ergonomicznym wynikającym z kontekstu i potrzeb gospodarki opartej na wiedzy, a także przemian związanych z postępem technicznym i warunkami gospodarki globalnej.

Ideą przyświecającą pracom Komisji jest zwiększenie społecznego zrozumienia ergonomii oraz jej znaczenia dla nowoczesnej gospodarki o humanocentrycznej orientacji, w dążeniu do dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego człowieka.

Członkowie Komisji

Komisja Przyrodniczo-Medyczna PAU z Siedzibą we Wrocławiu

Komisja powstała na mocy uchwały Rady PAU z 26 V 2009. Jej inicjatorem był Prezydent Miasta Wrocławia dr Rafał Dutkiewicz, a organizatorem i z kolei przewodniczącym wrocławski członek PAU, prof. dr hab. n. med. Czesław Radzikowski. Komisja ma charakter międzywydziałowy. Lokal, obsługę administracyjną i środki na jej działalność, rozpoczętą w październiku 2009, zapewnia Urząd Miasta Wrocławia. PAU wydaje „Sprawozdania” z działalności Komisji, zawierające streszczenia wygłoszonych wykładów. Komisja cieszy się dużym powodzeniem.

Spotkania dydaktyczno-naukowe Komisji Przyrodniczo-Medycznej PAU we Wrocławiu:
- o spotkaniach Komisji, zaproszenia na kolejne spotkania
- archiwum spotkań (notki biograficzne, abstrakty, zaproszenia) oraz sprawozdania
- "10 lat działalności Komisji Przyrodniczo-Medycznej PAU, lata 2009–2018"

Członkowie Komisji

Prof. dr hab. Janusz Boratyński
Prof. dr hab. Anna Chełmońska-Soyta
Prof. dr hab. Tadeusz Dobosz
Prof. dr hab. Irena Frydecka
Prof. dr hab. Andrzej Gamian
Prof. dr hab. Paweł Kafarski
Prof. dr hab. Paweł Kisielow
Dr hab. Aleksandra Klimczak, prof. PAN
Prof. dr hab. Bożena Obmińska-Mrukowicz
Dr hab. Egbert Piasecki, prof. PAN
Katarzyna Prosek
Prof. dr hab. Czesław Radzikowski
Prof. dr hab. Małgorzata Sąsiadek
Prof. dr hab. Aleksander Sikorski
Prof. dr hab. Wacław Sokalski
Prof. dr hab. Zbigniew Szewczuk
Prof. dr hab. Jolanta Zakrzewska-Czerwińska

Komisja Antropologiczna PAU

Komisja Antropologiczna należy do najstarszych zespołów naukowych PAU. Powstała w 1873 r., jako Komisja Antropologiczna Akademii Umiejętności, wraz z rozpoczęciem działalności AU. W swoich początkach służyć miała syntezie całokształtu badań nad człowiekiem i dostarczać forum dla dyskusji nad wynikami badań prekursorów folklorystyki, uczonych zainteresowanych biologicznym zróżnicowaniem populacji ludzkich oraz prehistoryków, zorientowanych na współpracę z przyrodnikami. W ten sposób założyciele Komisji Antropologicznej chcieli włączyć krakowskie środowisko naukowe w debatę nad ewolucjonizmem, która podzieliła społeczeństwo Europy w drugiej połowie XIX stulecia. W kolejnych dekadach XIX wieku oraz w pierwszej połowie wieku XX rosnąca specjalizacja doprowadziła do częściowego odejścia od tych założeń. Niemniej jednak trwałym rezultatem działalności Komisji w tym czasie jest jej ogromna spuścizna wydawnicza (zwłaszcza publikowane od 1877 roku czasopismo Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, następnie przekształcone w Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne), utworzenie ważnych kolekcji muzealnych (zbiory prehistoryczne, dziś stanowiące rdzeń kolekcji Muzeum Archeologicznego w Krakowie oraz bogate zbiory osteologiczne zgromadzone obecnie w Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ), a przede wszystkim stworzenie środowiska, w którym rozwinęły się kadry budujące w Krakowie i nie tylko akademicką antropologię fizyczną, etnografię i archeologię.

Przejęcie w 1952 r. przez PAN wszystkich agend PAU spowodowało, że Komisja Antropologiczna znalazła się w nowej Akademii i w jej obrębie działała. Z inicjatywy grupy antropologów, w tym Pana profesora Krzysztofa Kaczanowskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego za wiedzą i zgodą Oddziału PAN w Krakowie, Rada PAU, uchwałą z 21 XII 2010, odtworzyła Komisję Antropologiczną w strukturze PAU. W dniu 16 III 2012 Komisja zainaugurowała swoją działalność.

Celem reaktywowanej Komisji Antropologicznej PAU, jest przede wszystkim integracja środowisk naukowych zajmujących się człowiekiem w wymiarze biokulturowym w tym antropologów biologicznych i kulturowych, archeologów, etnologów oraz specjalistów z zakresu psychologii czy też nauk medycznych i nauk o wychowaniu fizycznym.

Działalność Komisji skupia się na organizowaniu spotkań i sesji naukowych oraz interdyscyplinarnych dyskusji panelowych, podczas których członkowie Komisji wraz z zapraszanymi gośćmi dzielą się wynikami swoich badań z różnorodnych dziedzin i dyscyplin naukowych wskazując na wyjątkowość naszego gatunku w ujęciu holistycznym.

Członkowie Komisji

Komisja Zarządzania Kulturą i Mediami PAU

Członkowie Komisji

POLSKA GRUPA CIHEC

Commission Internationale d’Histoire Ecclésiastique Comparée

Grupa działała w latach 1970–2011 przy Komitecie Nauk Historycznych PAN, w ramach Międzynarodowego Komitetu Nauk Historycznych. Wobec reorganizacji PAN grupa utraciła oparcie w jej strukturze. Uchwałą Rady PAU z 20 XI 2012 została odtworzona przy PAU, pod tymczasowym przewodnictwem Jerzego Kłoczowskiego, który przewodniczył jej w PAN.